“Một mai, sẽ có một ai đó, với sự nhạy cảm bậc thầy, nói giùm ta những điều ta vẫn suy nghĩ và cảm nhận bấy lâu.”
Ralph Waldo Emerson, "Tự lực"
KỶ LUẬT
Cuộc sống này rất khó sống.
Đây là một sự thật rõ ràng. Một khi ta biết cuộc sống luôn khó khăn thì điều đó trở nên dễ chấp nhận hơn. Nhưng đa số mọi người không thể chấp nhận điều này. Đương đầu khó khăn và giải quyết các vấn đề là một tiến trình khổ sở. Những cảm xúc khó chịu hành hạ không kém nỗi đau trên da thịt. Tuy nhiên, chính tiến trình đối mặt cà giải quyết vấn đề khiến cuộc sống có ý nghĩa, tiến trình này tạo ra sự can đảm và sáng suốt.
Đa số chúng ta không khôn ngoan như vậy. Do e ngại khổ đau, phần lớn chúng ta, kẻ ít người nhiều, đều tìm cách trốn tránh. Trì hoãn, chần chừ, hy vọng mọi thứ sẽ tự đi qua, hoặc thậm chí phớt lờ vấn đề như không tồn tại.
Kỷ luật ở đây – là bắt buộc bản thân đi qua nỗi đau, chịu đựng, trải nghiệm, từng bước tháo gỡ và giải quyết vấn đề hiệu quả – Kỷ luật để trưởng thành.
4 thứ tạo nên Kỷ luật:
Thứ nhất, trì hoãn ham muốn
Hiểu rõ việc PHẢI làm và việc THÍCH làm.
Thứ hai, sẵn sàng nhận lãnh trách nhiệm
Làm sao giải quyết được vấn đề khi nhất quyết cho rằng “Vấn đề không phải ở chỗ tôi”?. Dám nhìn nhận đây là vấn đề của bản thân và có bổn phận tự giải quyết là việc làm giàu can đảm. Hầu hết chúng ta đều khó nhìn rõ được thực tế của vấn đề và sa lầy vào hai bẫy “Chứng ôm đồn – mọi thứ đều do bản thân mình” và “Chứng đổ lỗi – mọi thứ đều do thiên hạ gây ra”. Và vấn đề sẽ luôn ở đó, còn nguyên.
Thứ ba, tôn trọng sự thật
Con đường nhận diện và trân trọng sự thật không hề dễ dàng. Mỗi ngày đều rất nhiều sự thật mới. Nếu sẵn lòng đón nhận, chúng ta sẽ phải quay lại hiệu chỉnh tấm bản đồ định hướng của mình, thậm chí, có khi phải “đập đi xây lại”. Quá trình này thường rất trầy trật, khốn khổ, thậm chí quá sức chịu đựng với bất kì ai.
Tinh thần tôn trọng sự thật có được khi trải qua vô số lần tự vấn, “trút sạch tâm can” (free association) với bản thân, cũng có nghĩa là luôn sẵn sàng đương đầu thử thách.
Và thứ tư, biết cân nhắc trước sau.
Để trở thành người tự do, ta phải chịu hoàn toàn trách nhiệm cho cuộc đời mình, đồng thời có khả năng từ chối nhận những trách nhiệm không thuộc về mình.
Sự cân nhắc mang đến sự linh hoạt. Cơ chế này giúp ta cân bằng trong tâm trí, giữa việc tôn trọng sự thật và bày sự thật ra thế giới – một thế giới được sinh ra và cấu tạo để chúng ta trở nên phụ thuộc – hơn là tự do.
Thật ra, bản chất của việc này chính là lựa chọn thứ để từ bỏ. Từ bỏ luôn rất khó khăn và từ bỏ đúng người, đúng việc, đúng thời điểm là một kỹ năng trải qua rất nhiều mất mát. Nghe có vẻ kỳ cục, nhưng đa số mọi người đều chọn đứng yên để né tránh nỗi đau từ bỏ, những điều quan trọng mà một người cần sẵn sàng chấp nhận từ bỏ để tiến xa hơn trên hành trình.
VẤN ĐỀ NÀO CŨNG CẦN CÓ THỜI GIAN
“Chẳng qua do anh không muốn dành thời gian cho nó mà thôi”. Dành đủ thời gian là một mệnh đề quan trọng, nhiều người không dành đủ thời gian cho các vấn đề của mình. Mọi vấn đề đều có thể được giải quyết, nếu thật lòng dành đủ thời gian cho nó.
Chúng ta thường thiếu kiên nhẫn, tìm giải pháp vội vàng và công bố cho thế giới rằng chúng ta đã cố hết sức, hoặc tệ hơn, hy vọng rằng vấn đề sẽ tự nhiên biến mất.
CHẠY TRỐN TỰ DO
Chúng ta thường vô tình từ bỏ quyền tự do của mình khi mong cầu ai đó phải chịu trách nhiệm giải quyết nỗi khổ trong đời sống hằng ngày của họ. Một người buộc phải trải qua một chuỗi liên tục những lựa chọn và tự đưa ra những quyết định cá nhân và hoàn toàn chấp nhận được nó. Nếu không, con đường họ dẫn tới là phụ thuộc hơn là sự tự do.
Peck, M. S. (n.d.). Con đường chẳng mấy ai đi (Nguyễn Lữ, Trans.). Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM. (Original work published 1978)